Κριτικές για το "Α ... όπως Αγάπη"

Από τον κ. Βασίλη Κ. Σγούτα (*)

"... Μου έκανε μεγάλη εντύπωση το βιβλίο αυτό.
Θα σταθώ ιδιαίτερα στη γραφή, που καταφέρνει να είναι συναισθηματική και ταυτόχρονα χειμαρρώδης, με ένα, θα μπορούσε να πει κανείς, εκλεπτυσμένο πρωτογονισμό.
Με άλλα λόγια, μεταδίδει πάθος χωρίς περιττές σάλτσες, χάριν και στο staccato ύφος των κειμένων, όπου κυριαρχούν οι σύντομες προτάσεις.
Το βιβλίο φανερώνει ότι είχε τη φύτρα για κάτι ξεχωριστό, για ένα μέλλον που σαφέστατα θα του ανήκε. Ίσως μέσα από αυτά που έχει γράψει, να πρέπει να τον γνωρίσουν πιο πολλοί.
Έφυγε νωρίς. Αυτό είναι βέβαιο. Τώρα είναι ελεύθερος. Σαν τον άνεμο που τόσο αγαπούσε."
14/11/06

(*) ο κ. Βασίλης Κ. Σγούτας είναι αρχιτέκτονας και έχει διατελέσει Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων.



Από τη στήλη "Βιβλιοπαρουσίαση - Ελληνική Πεζογραφία" του περιοδικού "ΔΙΑΒΑΖΩ", Ιανουάριος 2007:

"... καταλαβαίνεις ότι πρόκειται για απόσταγμα ζωής, χυμούς κουράγιου που μάζευε σε μικρά μπουκαλάκια _σαν αυτά των χημικών εργαστηρίων_ για να ανανεώνει τη ζωτική δύναμη για να ζήσει. ϊσως το πιο χαρακτηριστικό είανι το πρώτο διήγημα, "Μιλώντας με έναν άγγελο", όπου ο ήρωας συναντάει το άγγελο-ψυχοπομπό σε έαν νοσοκομείο. Εκεί σε μια φιλοσοφική συζήτηση, ο καθένας θα ανπτύξει τα επιχειρήματά του, ο άγγελος για αν τον πείσει ότι στον άλλο κόσμο θα έχει μια ζωή αξιοπρεπή χωρίς πόνο. Ο ήρωας για να υποστηρίξει ότι δεν είναι έτοιμος να φύγει ακόμα γιατί έχει ένα μυστικό που τον κρατάει στη δύσκολη ζωή του: τον έρωτα. Σε όλα τα διηγήματα ο ήρωας, ένας νεαρός άντρας, αναζητάει την ελπίδα, που μπορεί αν λέγεται αγάπη, άνοιξη, αγνότητα, αλληλεγγύη, σοφία, αυγή ... Και σε αυτή την αναζήτηση θα χρησιμοποιήσει ποικίλες λογοτεχνικές μεταμορφώσεις: παραβολές, παραμύθια, όνειρα, λαϊκές παραδόσεις, ιστορικά γεγονότα. Μέσα από όλα αυτά ο ήρωας θα αποδειχθεί παντού και πα΄ντα μαχητής, όπως και ο ίδιος ο συγγραφέας στη σύντομη αλλά δημιουργική ζωή του. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]"



Κριτική στο Α ... όπως Αγάπη από την κ. Ζωή Γ. Καλογνώμου

"...Η ανάγνωση του αποτέλεσε όχι μόνο πηγή λογοτεχνικής ευχαρίστησης, αλλά κυρίως μσύ προσέφερε την αισιόδοξη διαπίστωση ότι υπάρχουν και στις μέρες μας νέοι άνθρωποι που διακρίνονται για την ποιότητα τους, για τον πλούτο του εσωτερικού τους κόσμου και για την αναζήτηση υψηλών ιδανικών στη ζωή τους. Από τις σκέψεις και τα συναισθήματα που δημιουργήθηκαν κατά την ανάγνωση του βιβλίου σημειώνω τα ακόλουθα:
Στο ποίημα «Ανοιξη» με λυρισμό καα ευαισθησία καταγράφεται η έκπληξη, η πικρία και το παράπονο του ανθρώπου, που η ζωή του στέρησε τη χαρά και τον καταδίκασε να ζει στη θλίψη! Οι στίχοι «πώς να ποθείς την άνοιξη αν ζεις μόνο χειμώνες;... Μη λησμονείς πως άρχισαν όλα ονειρεμένα..., απηχούν όχι μόνο την απορία του νέου ανθρώπου που γρήγορα στερήθηκε τη χαρά της ζωής, αλλά και την απορία του κάθε ανθρώπου, όταν απογοητεύεται από το αποτέλεσμα των προσπαθειών του και από το γεγονός ότι η ζωή δεν στάθηκε γενναιόδωρη μαζί του,
Στο διήγημα «Μιλώντας μ' έναν άγγελο» με τρόπο ευρηματικό εκφράζονται ο μεταφυσικός φόβος και η αγωνία εμπρός το Μυστήριο του Θανάτου. Η αμεσότητα του φανταστικού διαλόγου καθηλώνει τον αναγνώστη. Όμως ο προβληματισμός, η ανησυχία και ο φόβος της αρρώστιας και του θανάτου υποχωρούν εμπρός στον έρωτα για την ωραία, εξιδανικευμένη κοπέλα. Ο ύμνος της ομορφιάς που διεκδικεί το δικαίωμα για τη ζωή αναδύεται μέσα από την αδυσώπητη τραγικότητα. Ο ύμνος της ελπίδας, «ένα μικρό φως που πάλευε απεγνωσμένα, να κρατηθεί ζωντανό, μια φλογίτσα που έψαχνε δύναμη για να ζήσει", επιβεβαιώνει την κυριαρχική επιθυμία του νέου ανθρώπου για τη ζωή.
Στο διήγημα «Αναζήτηση» η ανθρωποποιημένη ομορφιά του αστεριού κατεβαίνει με τη μορφή μιας αγγελόμορφης κοπέλας «σε μια μικρή χώρα που την έλεγαν Ελλάδα, κιι' ήταν η πατρίδα των ποιητών, της ζωής και του έρωτα». Και ο θνητός αιώνιος αναζητητής του Τέλειου, του Αγνού και του Ωραίου, ξεκινάει την ατέρμονη αναζήτηση. Και η αναζήτηση και η περιπλάνηση διαρκούν όλη την Άνοιξη, όλο το Καλοκαίρι, όλο το Φθινόπωρο και όλο τον Χειμώνα της ζωής του. Το Ιδανικό, η
Ελπίδα, η Αγνότητα, η Αγάπη είναι οι στόχοι του. Στο διήγημα εκφράζεται με τρόπο συμβολικό ο συνεχής πόθος της ανθρώπινης ψυχής για την τελείωση. Η αφήγηση κινείται στη σφαίρα των παραμυθιών και των μύθων και θυμίζει την ατέρμονα μυητική περιπλάνηση των εκλεκτών ηρώων που κινούνται από την υψηλή εσωτερική παρόρμηση να βρουν και να βιώσουν τις υψηλές αλήθειες του πνεύματος.
Στο διήγημα «Ο στρατιώτης» η έμπνευση αντλείται από πρόσφατα τραγικά γεγονότα της νεώτερης ελληνικής ιστορίας. Κι εδώ όμως ο Έρωτας κάνει αισθητή την παρουσία του: αγνός, ιδανικός, υφασμένος με την πίστη και την αφοσίωση σφραγίζει το τραγικό τέλος του ήρωα.
Στο «Ακορντεόν» μέσα από την αφήγηση μιας ήρεμης οικογενειακής και κοινωνικής ζωής πλέκεται πάλι ένα εγκώμιο στον Έρωτα, που ξεκινάει από τα νεανικά χρόνια, ενώνει το ζευγάρι με τα δεσμά του γάμου, οδηγεί στην ολοκλήρωση της οικογένειας και τέλος ο παππούς και η γιαγιά μένουν αιώνια ερωτευμένοι και ενωμένοι-δύο αδιαχώριστες ψυχές, πλήρως ταυτισμένες στη ζωή και στο θάνατο. Ο άμεσος, παιδικός λόγος στην αφήγηση εκφράζει την απορία της άδολης ψυχής εμπρός στο μεγάλο κοινωνικό θέμα του χωρισμού των γονέων που κλονίζει από τα θεμέλια τη ζωή του παιδιού, το καταθλίβει και το γεμίζει πίκρα. Απλά και συγκλονιστικά παιδικά λόγια που διατυπώνουν αυτή την αλήθεια.
Στο «Μπουκέτο από αστέρια» βιώνουμε τη μυητική αναζήτηση του Τέλειου, του Απόλοτου Δώρου για την Αγάπη. Ωραίες, λογοτεχνικές αναφορές, ευγένεια ψυχής, ηθικό δίδαγμα, ύμνος της αγάπης.
Στο διήγημα «Καρδιά μου» έχουμε το εγκώμιο της αυτοθυσίας στο βωμό της αγάπης. Την έξαρση του ανθρωπισμού: «Πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι, Η μηχανή που βγάζει ρομπότ, τεχνοκράτες, δούλους του αυτοματισμού και της λογικής, δεν θα νικήσει...» Εύγε σου Σωτήρη για το μήνυμα που μας δίνεις!
Στο διήγημα «Α...όπως Αγάπη;» εκτυλίσσεται μτα νεανική, ερωτική ιστορία. Τη διακρίνει ευγένεια ψυχής, ήθος, ανωτερότητα στην προσέγγιση των δύο φύλων. Ο νέος άνδρας αναζητά, αγαπά και θαυμάζει τη γυναίκα, την πλησιάζει με ανθοδέσμες και λυρικά σημειώματα. Τρόπος συμπεριφοράς που φανερώνει ήθος και χαρακτήρα, τόσο διαφορετικός από τις εφήμερες και περιστασιακές σχέσεις των σημερινών νέων. Η αγάπη για τη φύση και για την Ελλάδα χαρακτηρίζει και αυτό το διήγημα «Οι θεοί τη φτιάξανε έτσι, ώστε νάχει κάπου να κρυφτεί ο ήλιος και να μην πέσει ποτέ στη θάλασσα!». Τι εξαίσια διαπίστωση για τη χώρα του ήλιου!
Στο «Ο 'Ανεμος και το Αρωμα» κυριαρχεί η παρουσία του ανέμου και της φύσης. Με τη συμβολική γραφή, τις ωραίες εικόνες και τις παρομοιώσεις το διήγημα είναι λατρευτικός ύμνος προς τη φύση και προς το πλέον άπιαστο, απρόβλεπτο, δυναμικό και ελεύθερο στοιχείο της, τον Ανεμο. Και πέρα από αυτό είναι ύμνος στην ελευθερία της ψυχής και του πνεύματος.
Στην «Ανάμνηση» έχουμε πάλι αναφορά στη γυναίκα και στον έρωτα, πιο γήινο όμως αυτή τη φορά, πάντα όμως ευγενικό, νεανικό, ορμητικό, κυριαρχικό και ωραίο,
Στη «Μοναξιά» ο ήρωας, απελπισμένος από τον έρωτα, παραμένει εντούτοις προσκολλημένος στην εικόνα της αγαπημένης του. Αλλος evac ύιινοΰ στον έοωτα
αυτή τη φορά μέσα από αρνητικά συναισθήματα, από τη μοναξιά και την εγκατάλειψη, που όμως δεν είναι ικανές να σβήσουν από την ψυχή του την εικόνα της αγαπημένης.
Στο θεατρικό δρώμενο «Περιμένοντας τη Νοσοκόμα» παρουσιάζεται με τρόπο συγκλονιστικά ρεαλιστικό το πρόβλημα των νεφροπαθών. Η γραφή, με την σκληρή αμεσότητα του καθημερινού λόγου, αγγίζει τον αναγνώστη και τον κάνει συμμέτοχο και κοινωνό του προβλήματος των νέων ανθρώπων, που αναμένουν για αιμοκάθαρση. Παρά τον απλό και λιτό διάλογο, που κυριαρχείται από το κοινό λεξιλόγιο της καθημερινής ζωής, στο τέλος του δρώμενου ο αναγνώστης -θεατής εκπλήσσεται από την απρόσμενη παρουσία της μορφής του Ιησού(;), η οποία προσδίδει διαφορετική -μεταφυσική και θρησκευτική- διάσταση στην τραγική θέση των πασχόντων. Η υπερκόσμια παρουσία απομακρύνει τους ήρωες από την αναπόδραστη και οδυνηρή καθημερινή δοκιμασία και τους μεταφέρει στον πνευματικό κόσμο, όπου πλέον ο θεός γίνεται συμμέτοχος του ανθρώπινου δράματος.
Δυστυχώς η ζωή δεν στάθηκε γενναιόδωρη στον Σωτήρη! Γρήγορα του στέρησε τη δική του χαρά, αλλά στέρησε και από τους γονείς και τους φίλους του τη χαρά να τον έχουν κοντά τους. Είμαι όμως βέβαιη ότι στα καλά χρόνια που πρόλαβε να ζήσει, η ακτινοβολία της προσωπικότητας του δεν πέρασε απαρατήρητη! Τα γραπτά του αποκαλύπτουν έναν νέον άνθρωπο με βαθειά συναισθήματα, ευαίσθητη ψυχή, προβληματισμούς και ανησυχίες, ήθος και καλλιέργεια, υψηλές αναζητήσεις και στόχους -αξίες που κατά κανόνα απουσιάζουν από τους νέους σήμερα, Οι αξίες που ο Σωτήρης εκτιμούσε -Ιδανικό, Ωραίο, Αγνότητα, Αγάπη, Αυτοθυσία-, με λίγα λόγια οι υψηλές αξίες της ζωής- διαπνέουν το έργο του, το οποίο επίσης διακρίνεται για το λυρικό, λογοτεχνικό ύφος, τον πλούτο των εκφράσεων, την ευρηματικότητα στην αφήγηση και την πλοκή, τους ενδιαφέροντες διάλογους, τις ωραίες περιγραφές της φύσης, τον θαυμασμό για την Ελλάδα-αλλά και για την ανάλυση των εσωτερικών, βιωματικών καταστάσεων. Εύγε του!"

Αθήνα, 3 Αυγούστου 2007, Ζωή Γ. Καλογνώμου